معادن در زندگی بشر نقش مهمی داشته اند و اولین وظیفه ای که گردشگری در معادن برای خود تعریف کرده شناساندن صنعت، ماشین آلات و ابزار معدن کاوی از گذشته تا امروز است. امروزه معدن های زیادی در سراسر دنیا وجود دارند که به علت اتمام ذخایر تعطیل شده اند. این معادن با تمام وسایل خود سال ها در گوشه ای بدون اینکه توجهی به آن ها شود، در حال از بین رفتن و پوسیدن بودند تا اینکه با پیشرفت گردشگری در معادن و علاقه مردم به لمس تاریخ از نزدیک و آشنا شدن با همه زوایای تمدن بشری، دوباره جان گرفتند. به زودی در نقاط مختلف جهان و بیشتر کشورهایی که در معدن کاوی پیشینه ای طولانی داشتند گردشگری در معادن با استقبال علاقه مندان روبرو شد. کشورهایی مثل آمریکا، کانادا، انگلستان، استرالیا و فرانسه. این کشورها علاوه بر اینکه پیشرفت های صنعتی خود را مدیون کار در معادن بودند، بسیاری از پیشرفت های اجتماعی و حقوق شهروندی را هم به لطف تشکل های کارگری معدن چیان به دست آورده اند. گردشگری در معادن در این کشورها با حمایت دولت و سرمایه گذاری بخش خصوصی رونق گرفت.

یکی از سایت های گردشگری در معادن در آمریکا، سایت موزه صنعت و معدن غرب است. این سایت موزه با نگهداری تمام وسایل کار معدن چیان و بازسازی محیط کار و نمایش نقشه های زمین شناسی معدن، داشتن یک کتابخانه و برگزاری کارگاه های آموزشی برای کودکان توانسته است علاوه بر انجام وظایف یک موزه برای آشنا کردن مردم با صنعت و تاریخ، فضایی جذاب و علمی هم فراهم کند. این موزه فعالیت خود را از سال 1970 آغاز کرده است و یکی از اولین موزه ها در زمینه گردشگری در معادن است. به خوبی می توان تاریخ آمریکا در اوایل قرن بیستم که همه چیز با سرعت برای پیشرفت صنعت آماده به خدمت بود در جای جای این موزه لمس کرد. گردشگری در معادن هویت منطقه را به شهروندان آن و سایر مخاطبان نشان می دهد.

هیجان زندگی معدن چیان با گردشگری در معادن

احتمالا به نظر خیلی از ما زندگی و کار در معدن بسیار طاقت فرسا است. و قصد انکار آن را هم ندارم ولی باید در کنار این سختی هیجان مبارزه با مرگ را هم اضافه کرد. در گذشته برای حفر معادن بایستی به کیلومترها زیر زمین نفوذ می کردند. سفره های آب زیرزمینی را با پمپ های بزرگ خالی می کردند و امروز در کنار معادن قدیمی دریاچه هایی شکل گرفته اند که در واقع ساخته دست بشرند و با واگن هایی که توسط اسب ها کشیده می شدند از ریل هایی به داخل معدن می رفتند. هنگام کار همواره خطر ریزش وجود داشت مخصوصا وقتی که برای خارج کردن رگه های مواد معدنی یا زغال سنگ از مواد منفجره استفاده می کردند. هنوز کارگرانی از آن زمان وجود دارند که می توانند خاطرات خود را برای بازدیدکنندگان معادن تعریف کنند و با آن ها همراهی کنند.

معدن مس ملکه در آریزونا، یکی از موزه های گردشگری در معادن است که راهنمایان آن کارگرانی هستند که عمری را در این معدن سپری کرده اند. این معدن که در زمان خود رتبه اول را در استخراج مس داشته و حتی طلا، نقره، سرب و روی هم از آن گرفته اند، امروزه همچنان برای مردم منطقه درآمد دارد. سالانه 50000 نفر از این موزه بازدید می کنند و با جلیقه های زرد و کلاه های ایمنی لامپ دار با واگن به داخل معدن می روند و آنجا خاطرات کارگران را می شنوند. تمام وسایلی که زمانی در معدن استفاده می شده است امروز برای بازدیدکنندگان نمایش داده می شود و آن ها می توانند کارکرد این وسایل را در کانتکست اصلی خود ببینند.

از آنجایی که معمولا معادن تا عمق زیادی پایین می رفتند، امروزه یکی دیگر از فعالیت های هیجان انگیز در گردشگری معادن سوار شدن بر ترن هایی است که چند کیلومتر را با سرعتی فوق العاده در شیب زیاد به داخل زمین می روند. برای کسانی که دوست دارند به جای هیجان ترن هوایی از ترن زیر زمینی استفاده کنند، گردشگری در معادن می تواند بسیار مهیج باشد.

ترکیبی از گردشگری در معادن و گردشگری سلامت

معادن همیشه برای هوای آلوده شان شناخته می شوند البته نه وقتی که معدن مورد نظر معدن نمک باشد. معدن نمکی در لهستان با بهره گیری از خواص درمانی نمک هر ساله گردشگران زیادی را به خود جلب می کند. این معدن نمک با عنوان کلیسای نمکی زیرزمین هم شناخته می شود. داخل معدن، 22 اتاق دست کنده ، نمازخانه و چلچراغ هایی نمکین وجود دارد که معدن چیان در طی قرن ها استخراج نمک در آنجا کنده اند. امروزه در 125 متری زیر زمین یک هتل و اقامتگاه درمانی هم ساخته اند. خدمات درمانی در اتاق هایی که دمای ثابتی دارند، ارائه می شود. به خاطر وجود سنگ های نمک، هوای محیط پاکیزه و عاری از هر گونه ریزگرد و سایر آلاینده های محیطی است. همچنین سنگ نمک به خاطر خواص انرژی درمانی آن هم معروف است و به فضا انرژی مثبتی می دهد. این معدن قدیمی یکی از قطب های فرهنگی لهستان است و هر ساله نمایشگاه های هنری، رویدادهای فرهنگی و کنسرت های زیادی در آن برگزار می شود.

بازدید از غارهای طبیعی و تونل های زیرزمینی و آگاهی از راز و رمزهای داخل زمین، سرگرمی و علاقه مندی بسیاری از مردم بوده است. سایت موزه های معدنی که در حال حاضر برای بازدید عمومی گشوده شده اند، قدم مثبتی در این زمینه برداشته اند. گردشگری در معادن به این سبک و سیاق قدمت زیادی ندارد هرچند در گذشته بودند کسانیکه به خاطر علایق زمین شناسی خود بسیار به راه های زیرزمینی سفر کرده اند و کتاب ها و داستان های زیادی در این باره ساخته و پرداخته اند ولی ایجاد فضایی امن که بتواند هم صنعت و هم زمین شناسی را در کنار هم قرار دهد و تاریخ را برای علاقه مندان بازگو کند چند دهه است که در صنعت گردشگری مطرح شده. ایران با داشتن تاریخی غنی از صنایع و معادن و فراهم بودن امکانات برای ساخت سایت موزه های معدن می تواند در زمینه گردشگری در معادن فعالیت های زیادی داشته باشد. گردشگری در معادن مخاطبان بسیاری از کودکان تا بزرگسالان را در بر می گیرد و برای همه گروه های سنی جذابیت دارد. مخصوصا کودکان با گردشگری در معادن می توانند به صورت تجربی با جهان پیرامون خود آشنا شوند.